Gündem

GÖBEKLİTEPE

UNESCO Dünya Miras Listesi’nde bulunan ve “tarihin sıfır noktası” olarak nitelendirilen Şanlıurfa’daki Göbeklitepe Ören Yeri’nin resmî açılışı Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan tarafından gerçekleştirildi.

Şanlıurfa’daki Göbeklitepe Ören Yeri, bilindiği gibi 12 bin yıl öncesine dayanıyor. Dünyanın bilinen en eski dinî yapılar topluluğu Göbeklitepe’de yabanî hayvan figürlü yontulmuş taşlar, tonlarca ağırlıktaki “T” biçimli sütunlar bulunuyor. Gizemi hâlâ çözülemese de Göbeklitepe insanlık tarihini yeniden yazdırabilecek öneme sahiptir.

Dünyanın en eski arkeolojik tapınağı Göbeklitepe’de kazı çalışmaları 1995 yılında başlamış ve 2018 yılının Temmuz ayında UNESCO Dünya Kültür Mirası kalıcı listesine alınmıştı. Nihayetinde Türkiye, Göbeklitepe’nin daha iyi tanıtılması maksadıyla 2019 yılını “Göbeklitepe Yılı” ilan etmiştir. 

Türkiye’nin Kültür ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın katılımıyla gerçekleştirilen Göbeklitepe Ören Yeri resmî açılış töreninde yaptığı konuşmada “Göbeklitepe’nin Anadolu’nun medeniyetin beşiği olduğunu ortaya koyduğunu, stilize edilmiş insan sembolleri, muazzam hayvan kabartmaları ve mimari yapısıyla Göbeklitepe’nin arkeoloji ve tarih dünyasında cevap bekleyen birçok soru getirdiğini” ifade ederek şöyle konuştu: 

“Göbeklitepe’yi anlatırken 12 bin yıl gibi bir zamanı telaffuz ediyoruz. Üstelik kazı hâlâ devam ediyor. Toprak altında gün yüzüne çıkarılmayı bekleyen daha birçok yapı var. Uzmanlar bunlardan bazılarının 15 bin yıllık olabileceğini söylüyor. Heyecanlanmamak, hayrete düşmemek mümkün değil. Tarih onu var eden topraklarda adeta tekrar ayağa kalkıyor. Göbeklitepe Anadolu’nun medeniyetin beşiği olduğunu ortaya koymaktadır. Stilize edilmiş insan sembolleri, muazzam hayvan kabartmaları ve mimari yapısıyla Göbeklitepe, arkeoloji ve tarih dünyasında bildiğimizi sandığımız birçok cevabı geçersiz kılmış, yerine cevap bekleyen birçok soru getirmiştir. Göbeklitepe Anadolu’nun bize hem armağanı hem de emanetidir. Bugüne kadar son derece titiz çalışmalar gerçekleştirdik, bundan sonraki adımları da aynı titizlikle atacağız”.

Türkiye Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, Göbeklitepe’nin insanlık tarihinin yeniden yazılmasını gerektirecek derecede önemli bir yer olduğunu vurgulayarak şu dikkat çekici cümleleri ifade etmiştir:

“İnsanlığın ortak kültür hazinesine yaptığı katkılarla Göbeklitepe Anadolu’daki medeniyet köklerinin derinliğini göstermesi bakımından şimdiden çok önemli bir referans haline geldi. Göbeklitepe ile birlikte insanlık ailesinin adeta ana vatanı konumundaki Anadolu sahip olduğu sayısız tarihi değere bir yenisini daha ekliyor. Burada elde edilen bulgular medeniyetimizin kadim bir kavramı olan ‘medine’, yani şehir insanlığın toplu olarak birlikte yaşama ihtiyacının nasıl ortaya çıktığına da işaret ediyor. İnsanların bunca zamandır hep öne sürüldüğü gibi önce yerleşik hayata geçip ondan sonra inançlarını sembolize eden yapılar inşa etmediklerini, sürecin tersinden işlediğini buradaki kalıntılardan anlıyoruz. Buradaki bulgular insanın dünyada asıl varlık gayesinin ne olduğuna çok güçlü bilimsel delillerle ışık tutuyor. Bu bilgi insanlığın bizim inancımızla, medeniyet ve kültür çerçevemizle uyumlu bir geçmişe sahip olduğunu da gösteriyor. Dolayısıyla bu kazılardan elde edilen sonuçlar arkeoloji ve antropoloji yanında dinler tarihi başta olmak üzere diğer pek çok bilim disiplini için de çok önemli bir değere sahip”.

AB Türkiye Delegasyonu Birinci Müsteşarı ve Ekonomik ve Sosyal Kalkınma Bölüm Başkanı Angel Gutierrez Hidalgo da Göbeklitepe’de bulunmaktan duyduğu memnuniyeti dile getirmiştir.

Göbeklitepe’de yürütülen çalışmalarda emeği geçenlere teşekkür eden Hidalgo, “Özellikle Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’a 2019’u Göbeklitepe Yılı ilan ettiği için teşekkür ediyorum. İnanıyorum ki bu yıl, Avrupa tarafı olarak da biz bunu destekleyeceğiz ve bu yerin hak ettiği ilgiyi görmesini sağlayacağız” ifadesini kullandı.

 

Göbeklitepe Nerede?

Şanlıurfa’nın merkez Haliliye ilçesinin, kent merkezine 18 kilometre mesafedeki Örencik Mahallesi yakınlarında bulunan ve ilk kez 1963’te İstanbul ve Chicago üniversitelerinden araştırmacıların yüzey çalışmaları sırasında fark edilen ören yerindeki kazılar, 50 yılı aşkın süredir devam ediyor.

Alman Arkeoloji Enstitüsü ve Şanlıurfa Müzesince 1995’ten beri ortaklaşa yürütülen çalışmalarda, Neolitik döneme ait boyları 3-6 metre, ağırlıkları da 40-60 ton olan, yabani hayvan figürlü “T” biçimli dikili taşlar bulundu.

Kazılarda aynı zamanda, 8-30 metre çapında dairesel ve dikdörtgen şekilli dünyanın en eski tapınak kalıntıları ve yaklaşık 12 bin yıl öncesine ait olduğu belirtilen 65 santimetre uzunluğunda insan heykeli gibi çeşitli tarihi eserler de gün yüzüne çıkarıldı.

Yazar Hakkında

Fatih Çelik

Yorum Ekle