Röportaj

İstanbul’da Bir Botanik Merkezi: Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi

Yazar: TR Dergisi

Türkiye’de bir ilk olma özelliğine sahip Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi hakkında Bahçenin Direktörü Dr. Murat Dinçer Çekin’den bilgi aldık.

Türkiye’de ilk olma özelliği taşıyan Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesinin kuruluş amaçları nelerdir?

Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi, Türkiye’nin faal olan ilk tıbbi bitki bahçesidir. Zeytinburnu Belediyesi ve Merkezefendi Geleneksel Tıp Derneği desteğiyle 2005’te açılan Bahçemiz akademik bir botanik bahçesinin hedeflerini taşıyor. Bahçede; bitkileri araştırmak, üretmek, yeni olanların tutunmasına ve yayılmasına fırsat vermek, tehdit altındakileri korumak, biyoçeşitliliği geliştirmek, halkın tıbbi bitkileri tanımasını sağlamak ve tıbbi floradan faydalanma konusunda katkıda bulunarak tıbbi bitkilerin yetiştirilmesini, etkin ve güvenli kullanımlarını öğretmek bu hedefler arasında sayılabilir.Bahçede şu anda 700 civarında tıbbi ve aromatik bitki yetişiyor. Bitkileri seçerken Anadolu’da yetişenlere öncelik veriyoruz. Tabiattan, güvenilir kurum ve üreticilerden, bağışlardan, bitki ve etnobotanik bilgi toplamak için yapılan flora gezilerinden ve tohum takas şenliklerinden temin edilen tohum ve fidelerin Bahçedeki iklim ve toprak koşullarına uyumu için çalışıyoruz. Düzenlediğimiz veya katıldığımız tohum takas şenlikleriyle yerel tohumların yaşatılmasına katkı sağlıyoruz.

Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi’nde 700 bitkiye yetişme ortamını nasıl sağlıyorsunuz? Bahçenizin faaliyetleri hakkında bilgi verir misiniz?

Bahçemizde her bitki kendisi için uygun ada-parselde yetişiyor. Tropik ve subtropik iklimlerden gelen bitkiler büyük serada yer alıyor. Ayrıca bir üretim serası bulunuyor. Ada-parseller dışında soğanlı bitkiler alanı, alçak tünel, kaya bahçesi, sebze alanı, fidanlık bölümleri de var. Bahçede sentetik gübre, herbisit ve pestisit kullanmıyoruz, bitki atıkları doğal gübre olarak değerlendiriyor, bitki zararlılarına karşı doğal çözümler uyguluyoruz. Bitkileri, damlama ve yağmurlama yöntemleriyle suluyoruz. Personelimiz tarafından bitkilerin tıbbi amaçla kullanılan kısımları hasat ediliyor, kurutuluyor, dondurucuda bekletiliyor ve drog dolaplarında muhafaza ediliyor. Çiçekli hâlde toplanan bitkiler ise kurutuluyor, özel kartonlara yapıştırılıyor, dondurucuda bekletiliyor ve herbaryumda (kurutulmuş bitki koleksiyonu) yerini alıyor. Ayrıca laboratuvarda bitkilerin morfoloji ve anatomileri inceleniyor, uçucu ve sabit yağ elde ediliyor; tentür, merhem, krem, parfüm, kolonya, sabun yapılıyor, kefir üretiliyor, bitki zararlılarına karşı bitki özleri hazırlanıyor. Herbaryum ve laboratuvardan personelimiz, stajyer ve kursiyerlerimiz faydalanabiliyor.

Seminer salonlarımız, ihtisas kütüphanemiz, orijinal bir yapı olan ve tabiattaki döngüyü anlatan güneş saati ve tabiat takvimimiz, özellikle çocukların tabiatı bir ekosistem olarak görmelerini kolaylaştıran küçük hayvan barınağımızla Bahçemiz, her yaşa hitap eden bir eğitim kurumudur. Ziyaretçiler etiketler sayesinde bitkileri tanıyabiliyor, bitkinin hangi bölümlerinin tedavi edici olduğunu ve başka hangi amaçla kullanıldığını öğrenebiliyor. Her yıl ilgili bölümlerden onlarca üniversite öğrencisi stajlarını Bahçemizde yapıyor. Ayrıca gönüllü bahçıvanlık programı uyguluyoruz. Bu kapsamda da Bahçemiz, daha önce toprak ve bitkilerle yakından tanışma fırsatı bulamayanlar için hem tabiata yakın olma hem zirai konularda bilgi ve pratik beceri kazanma imkânı veriyor. Bazı gönüllülerimiz tarlasında, bahçesinde veya balkonunda tıbbi bitki yetiştiriciliğine başlıyor.

Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi  olarak destek verdiğiniz kurumlar var mı?

Bahçemiz bugüne kadar onlarca üniversite öğrencisine tez desteği, ilköğretimden üniversiteye kadar yüzlerce öğrenciye proje desteği, pek çok okula da eğitim verdi. Ayrıca Bahçemiz, yurdun farklı yerlerinde benzer projelerin hayata geçirilmesi için danışmanlık ve materyal yardımı yapıyor. Bugüne kadar üniversite, enstitü, merkez, botanik bahçesi, belediye, park, müze, millî saray ve köşk gibi pek çok kuruma tohum, fide, drog, herbaryum, personel ve danışmanlık desteği verdik. Orman ve Su İşleri Bakanlığına bağlı Afyonkarahisar Tıbbi ve Aromatik Bitkiler Merkezine projelendirilmesinden itibaren danışmanlık ve materyal desteği sağladık. Hekimler için Sağlık Bakanlığı onaylı sertifika eğitimi yapan Bezmiâlem Fitoterapi Eğitim, Uygulama ve Araştırma Merkezinin kurulması projesinde paydaş olarak yer aldık. Aynı zamanda fitoterapinin yaygınlaşması ve sağlık sistemimizin parçası hâline gelmesi, reçete edilebilecek standardize bitkisel ürünler imal edilmesi konusunda çaba gösteriyoruz.

Zeytinburnu Tıbbi Bitkiler Bahçesi  olarak Sağlık Çevre Okulu adı altında pek çok eğitime ev sahipliği yapıyorsunuz, bu konu hakkında bizi bilgilendirir misiniz?

Sağlık Çevre Okulunda seminerler, atölye çalışmaları ve çocuk programları düzenleyerek eğitime katılanların daha doğal yaşayarak sağlıklarını ve çevrelerini korumaları amaçlıyoruz. Ayrıca Ev Tıbbı seminerlerinde öğretildiği gibi uygun hâllerde, profesyonel sağlık sistemine yüklenmeden evde doğal ve basit sağlık çareleri üretmeleri hedefliyoruz. Eğitimlerin herkese ulaşabilecek kapsamda olmasına dikkat ediliyoruz. Bununla birlikte “Fitoterapi” ve  “Aromaterapi” gibi bazı konularda hekimlere ve eczacılara yönelik eğitimler düzenleniyoruz. Bahçemizde aldıkları eğitimden sonra uygun iş bulan veya iş kuran kursiyerlerimiz oluyor. Çocuklar için yaptığımız Köşe Bucak Börtü Böcek çalışması TÜBİTAK Doğa Eğitimi ve Bilim Okulları programı içinde yer aldı. Her yıl 20 kadar okulla Minik Eller Toprağa atölyesi yapılıyoruz. Desteklerimizle bugüne kadar yaklaşık bin öğrenci ektikleri bitkileri büyüttü.

Her yıl Geleneksel Merkezefendi Tıp Festivalini gerçekleştiriyorsunuz, bu festivalde hangi faaliyetlere yer veriyorsunuz?

2000 yılından bu yana her yaz başında düzenlenen Geleneksel Tıp Festivali’nin tıbbi programı, Tıbbi Bitkiler Bahçesi tarafından yürütülüyor. Festival Merkezefendi’nin başlattığı geleneğin devamı olarak mesir macunu saçımı ile başlıyor. Her yıl tıp tarihi ile ilgili farklı bir temanın işlendiği bir sergi açılıyor ve kitabı yayınlanıyor. Festival boyunca seminerler, atölye çalışmaları ve çocuk programları gerçekleştiriliyor. Festivalin son günlerinde Sağlık Tarihi ve Müzeciliği Sempozyumu yapılıyor ve burada sunulan bildiriler daha sonra kitaplaşıyor. Doğal ürünlerin satıldığı bir fuar ve geleneksel yemek yarışması da festivalde yer alıyor.

Yazar Hakkında

TR Dergisi

Yorum Ekle